De energiesector is het afgelopen decennium aan drastische veranderingen onderhevig geweest. Terwijl producenten van fossiele brandstoffen een zware strijd moeten leveren om marktpositie te beschermen, lijken wind- en zonne-energie aan een niet te stuiten opmars bezig te zijn. Is de wereld eindelijk aan het verduurzamen?

Investeringen in energie

Zonne-energie is wereldwijd de snelst groeiende energiebron, volgens het onlangs verschenen energierapport van BP. De prijscrash in de fossiele brandstoffen (olie, gas en kolen) heeft een krimp in deze sectoren geforceerd. Investeringen in duurzame energiebronnen hebben echter een record gebroken in 2015 en ontvangen momenteel dubbel zo veel financiering als fossiele technologieën. “Scherpe kostenreducties zijn hand-in-hand gegaan met een snelle groei in hernieuwbare energiebronnen. Zonne-energieproductie is met meer dan het 60-voudige gegroeid in de afgelopen 10 jaar, met elke 20 maanden een verdubbeling in capaciteit,” sprak Spencer Dale, hoofdeconoom bij BP.

Maar hebben de lage prijzen voor ruwe olie duurzame investeringen in de weg gestaan? “Helemaal niet,” wist Michael Liebreich van de adviesraad voor Bloomberg New Energy Finance (BNEF) te melden. Zonne-energie is met 33 procent gegroeid in 2015. Daarnaast is China de VS en Duitsland voorbijgestreefd als grootste opwekker van zonne-energie.

Zonnige vooruitzichten

Overheidssubsidies hebben een nodige bijdrage geleverd aan de sterke groei van het aandeel wind- en zonne-energie in de globale energiemarkten. Maar belangrijker nog zijn de dalende kostprijzen, welke mede het gevolg zijn van toenemende schaalgrootte. De kosten van zonne-energie bedragen momenteel 1/150^ste van het niveau in de jaren 1970, terwijl de capaciteit met het 115.000-voudige is toegenomen. De reden dat zonne-energie zal blijven domineren is dat het om een technologie gaat – geen brandstof. Daarom zal de efficiency blijven verbeteren en de kosten dalen naarmate de tijd vordert. Daarnaast zijn de kosten voor batterijen, om overtollige productie op te slaan, spectaculair aan het dalen.

Een veranderende energiemix

De groei in hernieuwbare energiebronnen betekent dat deze industrie nu goed is voor 2,8 procent van de globale energieconsumptie, vergeleken met 0,8% een decennium geleden. BP meldt dat er vorig jaar in totaal 213 terawatt-uur aan wind-, zon- en biobrandstofcapaciteit is bijgekomen. Volgens de energiereus blijft wind de meest dominante vorm van duurzame energieproductie, welke met 17 procent is gegroeid in 2015. Biobrandstofproductie is 0,9 procent gegroeid, ver onder het 10-jarig gemiddelde van 14 procent. De vraag naar steenkolen heeft afgelopen jaar een record krimp laten zien.

Zijn fossiele brandstoffen verleden tijd?

Ondanks het goede nieuws is er in 2015 nog altijd een record aan fossiele brandstoffen geconsumeerd. De consumptiegroei van deze vervuilende brandstoffen bedroeg 0,6 procent op jaarbasis. Steenkool is duidelijk het onpopulaire broertje van de Drie Viezeriken. Hieraan hebben zelfs sterk gedaalde prijzen niets kunnen veranderen. Zowel de investeringen en het gebruik van kolen zijn met name in ontwikkelde landen hard aan het afnemen. Deze landen laten al een decennium krimp zien en zelfs in China is het gebruik van kolen afgevlakt. Slechts in de groeilanden groeit de vraag nog, hetzij in een lager tempo.

Strubbelingen in de olie- en gassector zijn vooral het product van overproductie en vraagkrimp. Maar met de opmars van (steeds goedkopere) groene energiebronnen en een bredere transformatie in industrie en mobiliteit, kan de sector een uitdagende tijd tegemoet gaan. Zelfs de knapste koppen in de industrie blijken structureel de opmars van zonne- en windenergie te onderschatten. Sinds 2000, heeft de internationale energiewaakhond (EIA) haar lange-termijn verwachtingen rondom zonne-energie 14 keer opgeschroefd en windenergie vijf keer. Het BNEF heeft geconstateerd dat voor elke keer dat globale windproductie verdubbelt, er 19 procent reductie in kosten plaats heeft. Tegenover elke verdubbeling in zonne-energieproductie staat zelfs een kostenreductie van 24 procent.