SONY DSC

Wanneer het gaat om geld, gebeurt er iets vreemds in bijna een ieders hoofd. Voor vele blijkt het onmogelijk om op een rationele wijze geld uit te geven, te sparen of te onderhandelen. In plaats daarvan nemen de emotionele krachten het werk over. Wat gebeurt er dan eigenlijk in onze hersenen wanneer het op geld aankomt?

Er zijn verschillende studies gedaan, veelal op basis van fMRI scans welke deels uitgewerkt waren in een Harvard Business Review door schrijver Kabir Sehgal. Hij nam de belangrijkste geld-gerelateerde studies van de afgelopen decennia onder de loep waaronder deze drie noemenswaardige experimenten:

Het buikpijngevoel

Wellicht ken je dit gevoel. Je hebt een hoop geld verloren met beleggen wat resulteerde in dat nare buikpijngevoel. Het “Ultimatum Game” experiment legt het uit. In dit experiment worden twee onbekenden tegenover elkaar gezet waarvan de eerste een pak met geld krijgt en de taak krijgt dit te verdelen naar eigen inzicht. De tweede persoon mag deze verdeling accepteren of weigeren. Na één keer weigeren is het spel uit en krijgen beide personen niets.

In meer dan 50 procent van de gevallen werd de verdeling door de tweede persoon geweigerd wegens een oneerlijk aanbod. Dit is op zich al irrationeel daar je beter met iets dan niets weg kunt lopen. Tijdens het onderzoek werd opgemerkt dat de hersenengebieden voor angst, pijn en ‘honger’ werden geactiveerd bij afwijzen. Dit gedeelte van de hersenen hebben de zogeheten ‘spoelcellen’, een type cel, dat voornamelijk gevonden wordt in het spijsverteringsstelsel.

Wanneer je het onderbuikgevoel krijgt, wanneer bijvoorbeeld een investering waardeloos geworden is, dan is dit gevoel zeker geen inbeelding. Spoelcellen komen in dergelijke situaties vrij en reageren met de maag.

Geld dat werkt als cocaïne

Een studie 1997 zette hersenscans naast elkaar van cocaïneverslaafden op het moment dat ze hun lijntje namen en niet-verslaafden die een spel speelden waarbij ze geldbedragen konden winnen.

Opvallend was dat de niet-verslaafden een verhoogde activiteit vertoonden op het moment dat ze geld wonnen in de ‘nucleus accumbens’, het gedeelte in de hersenen voor belonen, plezier, motivatie en verslaving. Dit zijn precies de gebieden die actief worden bij drugsverslaafden die zojuist hun shot binnenkrijgen.

Risicovolle en veilige beslissingen

In een studie uit 2005 gebruikte onderzoekers fMRI scans om hersenactiviteit te meten van proefpersonen die moesten kiezen uit aandelen of obligaties op basis van een klein beetje informatie over deze financiële producten.

Deelnemers aan dit onderzoek waren vatbaar voor twee soorten investeringsfouten: fouten bij het opzoeken van risico (een aandeel selecteren terwijl dit niet slim was) en het vermijden van risico (kiezen voor een obligatie terwijl een aandeel er veelbelovender uit zag). Opmerkelijk was dat beide beslissingen de hersenen op twee totaal verschillende gebieden activeerden.

Fouten bij het zoeken naar risico activeerden de ‘nucleus accumbens’, het gebied dat ook wordt geactiveerd bij een drugsverslaafde. Fouten bij het vermijden van risico activeerden de ‘anterior insula’, het centrum van sociale emoties en zelfbewustzijn. Dit gedeelte wordt volgens andere studies ook geactiveerd bij het voelen van pijn, het anticiperen op pijn, het hebben van empathie, bij het lezen van afkeer op iemands gezicht of ‘bij de beslissing een item niet te kopen’.