Eerder vandaag bespraken we Gary Shilling’s visie op de olieprijs. Zijn pessimistische vooruitzicht van $ 10 tot $ 20 per vat kan een wereldrecessie inluiden, zo laat de econoom weten. En dat past allemaal binnen zijn grote langetermijnplaatje van schulddeflatie, ofwel deleveraging. Daarmee lijkt hij zich stevig in het bear-kamp te hebben gevestigd. Des te opmerkelijker is het dat Shiller optimistisch is over de economische groei op langere termijn. Ja, de reële Amerikaanse groei kwam sinds medio-2009 uit op slechts 2,2% op jaarbasis. En dat beeld zien we inderdaad wereldwijd. De eurozone doet het nog steeds matig, terwijl China ook lijkt te vertragen. Daarom maken sommigen, zoals econoom en voormalig Minister van Financiën Larry Summers, zich zorgen over ‘seculaire stagnatie’. Zij zien historisch hoge schuldenlasten, vergrijzing en minder mogelijkheden voor technologische revoluties tot ver in de toekomst wereldwijd lage groei veroorzaken. Zo niet Shiller. Tijdens schulddeflatie zal de groei volgens de econoom inderdaad niet veel meer dan 2% bedragen. Zo’n periode duurt gemiddeld tien jaar. De schulden van Amerikaanse huishoudens ten opzichte van netto-inkomens zijn van 130% naar 102% gedaald. Dat is nog een eind van de vroegere norm van 65%. Maar dat proces zal ergens ten einde komen. En, zo stelt Shilling, op het moment dat de huidige periode van deleveraging voorbij is zal de reële Amerikaanse economische groei weer aantrekken tot op z’n minst 3,5% op jaarbasis. Shilling:

Die groei zal zonder twijfel gedreven worden door de nieuwe technologieën van vandaag de dag, inclusief computers, het internet, biotech, telecom, halfgeleiders, robotica en 3-D printers.

Punt twee: nu bedrijven de kosten tot op het bot hebben verlaagd, zullen zij volgens Shilling zich weer wenden tot investeringen in productiviteitsgroei om de winsten te verhogen. Zéker als de lonen weer beginnen te stijgen. Tegelijkertijd ziet hij bedrijven investeringen in R&D en training van werknemers verhogen. Ten derde biedt de crisis in het hogere Amerikaanse onderwijssysteem kansen. Universiteiten leggen nu meer nadruk op ingenieurs- en wiskundestudies waar de banen voor het oprapen liggen, zo legt Shilling uit. En hoe zit het met die hoge schuldenlasten van overheden wereldwijd? Leiden die niet tot lagere economische groei? Volgens Shilling is de causaliteit waarschijnlijk andersom: lage groei verlaagt de overheidsinkomsten uit belastingen en verhoogt de overheidsuitgaven aan uitkeringen. Op de vijfde plaats is het volgens Shilling zo dat de bedrijfsinvesteringen vooral optisch laag zijn. Veel startups hebben tegenwoordig niet meer nodig dan een paar laptops. En de daling van investeringen in machines en apparatuur is hoe dan ook niet relevant. Er zit vrijwel geen correlatie tussen het niveau van investeringen en productiviteit, zo legt Shilling uit. Bij productiviteit gaat het echt om nieuwe ontwikkelingen zoals robotica, beter management, meer gemotiveerde werknemers en betere logistiek. Kortom: nog even de tanden op elkaar en dan zal volgens Shiller onze welvaart, net zoals de afgelopen eeuw, weer verder toenemen.

<<< Deze kleine sector belooft een industriële revolutie >>>