Negatieve rentes: iedereen heeft het erover. Het is een drastische ingreep die veel mensen doet vrezen voor de toekomst. Het is daarom goed eens te kijken naar de ervaringen van Denemarken. Het Scandinavische land heeft immers al enige tijd ervaring met dit beleidsinstrument. De vraag waar het uiteindelijk om draait: werkt negatieve rente nu wel of niet? Volgens Nordea, de grootste bank van Scandinavië, helpt de extreme maatregel enkel om te hoge valutakoersen tegen te gaan. Maar indien centrale banken de negatieve rente willen gebruiken om de economie aan te jagen, dan slaat men de plank mis. Dat is slecht nieuws voor de ECB en de Bank of Japan.
“We hebben geleerd dat een negatieve rente leidt tot een zwakkere vraag naar valuta; tegelijkertijd stimuleert het de banken niet om meer leningen te verstrekken,” zo zegt Helge Pedersen, topeconoom bij Nordea in Kopenhagen. “In Denemarken heeft de negatieve rente gewerkt, omdat het tot doel had om de Deense kroon te verdedigen.”
Geen geld onder matras
Al begin 2015 begon Denemarken met de implementatie van negatieve rentes – min 0,75 procent – om de excessieve stijging van de Deense kroon tegen te gaan. Men zou verwachten dat mensen al snel hun geld onder hun matras zouden stoppen. Geen rente is immers beter dan negatieve rente. Maar in Denemarken is dat tot op heden niet gebeurd. Twee redenen liggen hieraan ten grondslag:
- Denemarken is een maatschappij met weinig cashgeld in omloop. De meeste mensen gebruiken hun bankpas of maken gebruik van online bankverkeer.
- Banken hebben de kosten van negatieve rente niet doorberekend aan hun particuliere klanten.
Minder slechte leningen
Diverse kenners roepen dat negatieve rentes leiden tot minder inkomsten voor banken. Maar in Denemarken is dat niet het geval. Klanten hebben juist geld van hun deposito’s verschoven naar andere diensten zoals vermogensbeheer, waardoor banken meer inkomsten hebben. Daarnaast hebben banken nu minder slechte leningen uitstaan. “Negatieve rente zou moeten leiden tot minder inkomsten, maar in het Deense geval hebben de banken juist een sterk herstel laten zien in de afgelopen jaren,” zo stelt Jesper Berg, directeur bij de Financial Supervisory Authority in Kopenhagen, aan Bloomberg.
Verstoringen in kredietmarkten
Maar er komt niet alleen goed nieuws uit Denemarken. Er is namelijk sprake van forse verstoringen in de kredietmarkten. Zo is de hypotheekrente al tijden negatief. Dit heeft, met name in de hoofdstad Kopenhagen, geleid tot torenhoge vastgoedprijzen. De Denen, die eerder in 2008 al een ineenstorting van de vastgoedmarkt meemaakten, kampen nu met het risico van een nieuwe vastgoedbubbel. “Desondanks moet het Deense monetaire beleid als een succes gezien worden, omdat het de Deense kroon goed heeft verdedigd tegen speculanten,” zo concludeert Jes Asmussen, econoom bij Handelsbanken. “Maar dat wil niet zeggen dat het beleid ook gaat werken in de eurozone.”