We weten dat de emerging markets in zwaar weer zitten. Zo verlaagt kredietbeoordelaar Fitch Brazilië vandaag naar BBB-, ofwel één stapje verwijderd van de junk rating. Grote aanleiding is natuurlijk de daling van de grondstoffenprijzen over de afgelopen jaren. Samen met de aangesterkte dollar drukken deze factoren zwaar op het hele complex van opkomende landen. Maar dat is algemeen bekend. Een oude wet uit de financiële wereld zegt dat het belangrijker waar men niet over praat, dan wat je wel hoort. Het laatste heeft de markt namelijk al ingeprijsd. Wat nog niet bekend is, kan nog een schokgolf veroorzaken.
Emerging markets: lijken in de kast?
Carmen Reinhart, econome en professor aan Harvard, waarschuwt voor een mogelijke negatieve verrassing voor emerging markets: verborgen schulden. Deze staan nergens op de balans en komen niet in databases voor. Men merkt ze vaak niet op. Tot het te laat is. Reinhart somt een paar geschiedenislessen op:
- 1994-1995: peso crisis. Pas na de uitbraak van de crisis blijkt dat private banken grote hoeveelheden valutarisico hadden opgebouwd via derivaten.
- 1997: Azië crisis. Terwijl het IMF dacht dat Thailand nog $ 33 miljard aan reserves had, bleek dat in werkelijkheid maar $ 1 miljard te zijn. Oorzaak: verborgen verplichtingen in forward-contracten.
- 2010: Griekenland. Dankzij financiële derivaten en creatief boekhouden zijn de officiële Griekse schulden en tekorten laag. De werkelijkheid blijkt volledig anders.
Waar kunnen we ditmaal het lijk in de kast verwachten? Een belangrijke kandidaat zijn Chinese leningen. Tijdens de grondstoffenhausse financierden de Chinezen allerlei grote projecten in opkomende landen. Denk aan mijnbouw, energie en infrastructuur. Het punt is dat we geen flauw idee hebben hoeveel dit precies is. Het overgrote deel komt van Chinese banken die niet rapporteren aan de BIS, de bank der centrale banken en de belangrijkste bron voor dit soort informatie. Daar komt nog eens bij dat deze leningen hoofdzakelijk in dollars zijn. Door de instortende lokale valuta’s stijgt de nominale omvang van diezelfde lening in de lokale valuta dus ook nog eens. Reinhart wijst op data van de Global Economic Governance Initiative, die ons een eerste indruk zou kunnen geven. Daaruit blijkt dat met name Venezuela, Jamaica en Ecuador zeer grote verborgen leningen ten opzichte van hun economieën hebben uitstaan. Argentinië speelt ook met vuur.
Maar waarschijnlijk liggen de verborgen schulden hoger, zo geeft Reinhart aan. Bepaalde projecten zijn niet opgenomen. Een ander potentieel bommetje die niet in deze data is terug te vinden: valuta-swaps. Met name Brazilië en Argentinië lopen hiermee risico. Reinhart concludeert:
De gerapporteerde schulden van opkomende economieën lijken op het oog gematigd ten opzichte van historische standaarden. Maar het is waarschijnlijk dat ze onderschat worden, wellicht met een zeer aanzienlijke marge. In dat geval zou de omvang van de aanhoudende omkeer in kapitaalstromen waar opkomende landen mee kampen groter kunnen zijn dan algemeen wordt aangenomen – mogelijk groot genoeg om een crisis te veroorzaken.