Een golf aan wapenaankopen door Saudi-Arabië droeg in 2015 bij aan een stijging van meer dan tien procent in wereldwijde wapenhandel. De waarde van globale wapenhandel is in 2015 opgeklommen naar het recordbedrag van $65 miljard, een stijging van $6,6 miljard ten opzichte van 2014. Dit is de grootste jaarlijkse stijging in het afgelopen decennium. Zo bericht het Global Defense Trade Report van consultancybureau IHS. Met dit onderzoek zijn defensietrends in kaart gebracht in 65 verschillende landen.
Overheden verhogen defensiebestedingen
Volgens het Stockholm International Peace Institute (SIPRI) hebben overheden wereldwijd één procent meer aan defensie uitgegeven in 2015. Dit is de eerste stijging in defensiebestedingen sinds 2011. Deze stijging heeft oorsprong in Azië en Oceanië, Centraal en Oost-Europa en enkele staten in het Midden-Oosten. Ook de eerder ingezette daling in het Westen lijkt af te vlakken.
Conflicten in het Midden-Oosten voeden zich met Westerse kogels
De Saudi’s hebben hun inkopen opgetrokken tot $9,3 miljard, een stijging van vijftig procent. De aankopen van Saudi-Arabië bestaan uit straaljagers, gevechtsvliegtuigen en Apache helikopters alsook precisiegeleide wapens, drones en surveillance apparatuur. De spurt in Saudische wapeninkopen voltrekt zich tijdens dat het Koninkrijk een coalitie in Yemen leidt gericht op Sjiitische rebellen. De toenemende Saudische agressie in Yemen wordt vanuit internationale kringen met lede ogen aangezien, omdat zich een regelrechte humanitaire ramp lijkt te voltrekken. Dit alles kan een gevoelige omgeving verder destabiliseren.
De gecombineerde waarde van wapenimport uit Saudi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten is meer dan de gehele West-Europese defensie import tezamen.
Aldus Ben Moores, senior defensiespecialist bij IHS. Daarnaast wist Moores op te merken dat de VS, Brittannië en enkele andere Westerse landen zwaar hebben geprofiteerd van de toegenomen wapenexporten naar het Midden-Oosten.
De VS, Canada, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk zijn dominante exporteurs van defensiematerieel richting het Midden-Oosten en profiteren van deze bestedingsexplosie.
Egypte, wiens economie sputtert sinds de afzetting van voormalig president Hosni Mubarak, plaatste zich vierde op de import ranglijst, met $2,3 miljard aan militaire bestedingen. Alhoewel het land voorheen nooit de $1 miljard overschreed, lijken er nu redenen te zijn om bestedingen drastisch op te schroeven. Irak heeft bijna net zo veel als Egypte gespendeerd. Het land is momenteel verwikkeld in gevechten met IS militanten en bereidt zich voor op een uiteindelijke slag om de noordelijke stad van Mosul.
Bewapening rondom China
In Azië hebben staten rondom de Zuid-Chinese Zee hun defensie-uitgaven met 71 procent zien stijgen sinds 2009. Volgens IHS proberen deze landen zich tegen China te bewapenen, met aankopen zoals vliegtuigen en anti-schip raketten. China heeft afgelopen twee decennia haar defensie-uitgaven stabiel verruimd met tien procent per jaar. Dit lijkt dramatisch, maar in de jaren 1980 en ’90 kende de Volksrepubliek slechts een zwak defensieve arm. In 1989 lagen defensie-uitgaven slechts tien keer hoger dan in Nieuw-Zeeland. Dit alles veranderde na 2010, toen China een meer assertieve, soms agressieve houding aannam tegen Japanse territoriale claims over de Oost-Chinese Zee. Inmiddels is de zee door China voor ongeveer 90% geclaimd, waardoor omringende landen zijn geactiveerd. Het nieuwgeboren gedrag van China heeft daardoor impact op de rest van Azië. Moores voegde toe;
Als middeninkomenslanden hun economische productie zien stijgen, hebben zij meer bronnen om aan militair materieel te spenderen
De uitvoer van wapens
De Verenigde Staten blijft de grootste exporteur van wapens in 2015 en voortzet haar partners met bijna $23 miljard aan goederen en materieel. Hiervan was $8,8 miljard te danken aan het Midden-Oosten, gestuwd door verkopen van vliegtuigen en bijbehorende systemen. Rusland, goed voor een tweede exportpositie, zal de handel met Iran waarschijnlijk intensiveren. Het Iranese luchtmachtmaterieel is gedateerd en internationale sancties zijn verlicht. Volgens Moores zal deze modernisering een “intensieve” operatie worden ter waarde van $40 tot $60 miljard.
Wapenhandel in de toekomst
Het Aziatische Stille Oceaangebied zal naar verwachting jaarlijks $553 miljard aan defensie uitgeven in 2020. Dit benadert wat de VS, het onbetwist duurste leger, aan defensie besteed en is zeker een stuk meer dan de regio eerst uit gaf. Deze groei komt met name vanuit China en de landen die zich willen bestendigen tegen China. Het consultancybureau IHS voorziet dat olieprijzen de komende jaren nauwelijks stijgen boven huidige niveaus. Daarom zullen olie-exporterende landen moeten “snijden in aankopen”. Deze landen zullen “minder besteden aan wapens en meer aan operaties in de poging om gebeurtenissen in de regio te beïnvloeden”, aldus Moores.