De dalende Amerikaanse dollar heeft in de afgelopen maanden een impuls gegeven aan een reeks van activaklassen, van opkomende markten tot en met grondstoffen. Toch zal de wereld moeten ontwaken voor de risico’s van dollar dominantie. Afgelopen 12 maanden is de wereld gebukt gegaan onder een reeks volatiliteitsschokken, mede gestuwd door onzekerheid over het Amerikaanse rentetraject. Volgens Morgan Stanley zijn er geen pijnloze manieren uit deze problematiek te geraken en zullen we de komende jaren de bittere pil moeten slikken. Alleen ‘minder pijnvolle’ opties zoals schuldenherstructurering kunnen de pijn verzachten. Wat zal er gebeuren met de mondiale schuldenberg wanneer de rentelasten zullen stijgen?
Schulden in Amerikaanse dollar
Er zijn mooie intenties uitgesproken over het terugdringen van de particuliere schuldenberg sinds de crisis in 2007-08. De realiteit is echter totaal anders; de mondiale schuldenberg ligt ver boven het voorgaande niveau. Veel van deze schulden staan uitgezet in Amerikaanse dollars, de formele wereldreservemunt. Dit vormt een bedreiging voor de stabiliteit. De eerste rentestijging in december – met slechts een kwart procentpunt – joeg als een schokgolf door de financiële markten. Slechts nadat de FED het vooruitzicht bijstelde, wisten de markten hun verliezen te herstellen.
Stromen in Amerikaanse dollars
De Bank for International Settlements (BIS) schat dat de Amerikaanse dollar goed is voor 90 procent van alle valutahandel en ongeveer 60 procent van alle harde valutareserves. Bovenal meent BIS dat circa 60 procent van alle schulden en activa buiten de VS in dollars gedenomineerd staan. In de ogen van BIS oefent de dollar een sterke zwaartekracht uit, welke een zuigende werking heeft op andere valuta’s. Naast valuta-effecten, heeft dit ook een gevolg voor nationale overheden. Zo spreken dollar fluctuaties betalingsbalansen en valutareserves aan. Toch beredeneerd BIS dat énkel het terugdringen van dollar dominantie geen grotere stabiliteit garandeert. Daarvoor moeten ook onderliggende onevenwichtigheden moeten worden aangepakt. Wanneer de Amerikaanse rente stijgt, schudt de wereld mee. Stijgende rentelasten remmen economische groei. Ook kan Amerika zélf het boemerangeffect niet ontsnappen en zal geraakt worden in export, grondstoffen en de economie. Dit is eerder in het jaar al glashelder geworden.
Zelfversterkende spiraal
De Fed zit gevangen in haar eigen dollarbeleid. Kunstmatig lage rentes stimuleert schuldgroei en jaagt verdere onevenwichtigheden aan. Ook zal een zwakke dollar de discipline bij andere overheden wegnemen om te sturen op een beter begrotingsevenwicht en het treffen van concurrentie verhogende maatregelen. Een stijgende dollar is onvermijdelijk en dit zal mondiale pijn met zich meebrengen. Het is slechts aan de Fed om te bepalen hoe lang inflatierisico’s bewaakt kunnen blijven bij een lage dollar. Er bestaat weinig twijfel dat de Amerikaanse economie een renteverhoging kan absorberen. Het is echter onzeker of de wereldeconomie dit kan.